คลื่นความร้อนประเทศอินเดีย 2558

   เดือนพฤษภาคม ปี 2558 หลายพื้นที่ของประเทศอินเดียเผชิญกับคลื่นความร้อน ทำให้บางพื้นที่ เช่น เมืองอัลลาฮาบัด ในรัฐอุตตรประเทศ มีอุณหภูมิพุ่งสูงถึง 48 องศาเซลเซียส  เมื่อเสาร์ที่ 23 พ.ค.58 ทำให้อินเดียมีผู้เสียชีวิตมากกว่า 2,000 คน จากคลื่นความร้อนในปีนี้

   สาเหตุที่อินเดียเผชิญกับคลื่นความร้อน เพราะเป็นฤดูร้อนของอินเดีย ดวงอาทิตย์จะมีตั้งฉากโดยเฉพาะบริเวณทางตอนเหนือ ทำให้รับพลังงานความร้อนได้เต็มที่ ประกอบกับภูมิประเทศของอินเดียเป็นที่ราบสูง และมีภูเขาตั้งอยู่ตามแนวชายฝั่ง ทำให้บังลมจากทะเลที่จะพัดเข้ามาช่วยคลายความร้อน ตอนกลางของประเทศจึงสะสมความร้อนได้ดีและเกิดเป็นคลื่นความร้อน

   ปรากฏการณ์เอลนีโญก็เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้อินเดียมีอุณหภูมิสูงกว่าปกติ (ปกติฤดูร้อนอินเดียอุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 44-45 องศาสเซลเซียส - สุรพงษ์ สารปะ หัวหน้าเวรพยากรณ์อากาศ) เพราะทำให้ฝนและความชื้นมีน้อย 

   

   (ร้อนถึงขนาดทางม้าลายละลาย, พ.ค.58) ประเทศไทยมีโอกาสที่จะเกิดคลื่นความร้อนแบบอินเดียได้หรือไม่? .. คงเป็นไปได้ยาก เพราะประเทศไทยมีพื้นที่น้อยกว่าอินเดีย และอยู่ติดทะเล มีลมพัดเข้ามาโดยเฉพาะช่วงเย็นและค่ำ ทำให้ไม่เกิดการสะสมความร้อน และเกิดเป็นคลื่นความร้อนแบบอินเดีย (อุณหภูมิสูงสุดของประเทศไทยที่มีการบันทึกไว้ คือ 44.5 องศาเซลเซียส เมื่อปี 2503 ที่ จ.อุตรดิตถ์)

สถานการณ์หมอกควันภาคเหนือ 16 มีนาคม 2558

    สถานการณ์หมอกควัน 10 จังหวัดภาคเหนือตอนบน วันที่ 16 มีนาคม 2558 เวลา 16.00 น. มี 9 จากทั้งหมด 10 จังหวัด มีปัญหาเรื่องของคุณภาพอากาศที่มีผลกระทบต่อสุขภาพ ส่วนใหญ่มีปริมาณฝุ่นละอองขนาดเล็กหว่า 10 ไมครอน เฉลี่ย 24 ชม. เกินค่ามาตรฐาน 120 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร

                                                                               ที่มา-กรมควบคุมมลพิษ


    ปัจจัยที่ทำให้เกิดหมอกควันในพื้นที่ 10 จังหวัดภาคเหนือ คือ ส่วนใหญ่เกิดจากไฟป่า และ การเผาในพื้นที่เกษตรกรรม หรือ การเผาในที่โล่ง (ที่มา-ส่วนควบคุมไฟป่า) เมื่อมาดูจุดที่ดาวเทียมตรวจพบความร้อนซึ่งมีโอกาสเป็นบริเวณที่เกิดไฟไหม้ หรือ Hotspots พบว่า ยังมีจุดความร้อนเกิดขึ้นหลายจุด

(ที่มา-ส่วนควบคุมไฟป่า  16 มี.ค.58  13.15 น.)

   สภาพอากาศเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เกิดการสะสมของหมอกควันและปริมาณฝุ่นละอองในอากาศ วันที่ 16 มี.ค.58 ถ้าดูแผนที่ลมระดับ 5.5 ก.ม.ของศูนย์อุตุนิยมวิทยาทะเล วันที่ 16 มีนาคม 2558 เวลา 19.00 น. จะเห็นว่า ลมพัดวนตามเข็มนาฬิกา การพัดวนแบบนี้หมายความว่า อากาศจมตัวทำให้กดไม่ให้อากาศร้อน ฝุ่น หมอกควัน ด้านล่าง สามารถลอยตัวขึ้นไปยังด้านบนได้ ประกอบกับภูมิประเทศของภาคเหนือเป็นลักษณะหุบเขา แอ่งกะทะ ทำให้เกิดการสะสมของหมอกควัน และ ฝุ่นละอองได้ง่าย

    สาเหตุที่จังหวัดแม่ฮ่องสอนมีปริมาณฝุ่นละอองขนาดเล็กมากที่สุด (ณ เวลา 17.00 น. 331 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร) นอกจากจะเกิดจากการเผาในพื้นที่ สภาพอากาศ และภูมิประเทศ นายชัญชาญ สิทธิวรนันท์ นักอุตุนิยมวิทยาชำนาญการ สำนักพยากรณ์อากาศ กรมอุตุนิยมวิทยา บอกว่า ทีลมตะวันตกพัดเข้ามาที่แม่ฮ่องสอน (ความเห็นส่วนตัว: จึงอาจเป็นไปได้ที่จะพาหมอกควันจากเมียนมาร์เข้ามาด้วย)

ความกดอากาศสูง และ ความกดอากาศต่ำ

     ความกดอากาศสูง (High Pressure Area ) คือ บริเวณที่มีความกดอากาศสูงกว่าบริเวณใกล้เคียงที่อยู่รอบๆ บริเวณที่มีความกดอากาศสูง อากาศจะจมตัว ท้องฟ้าแจ่มใส และ อากาศหนาวเย็น กระแสลมจะพัดออกจากศูนย์กลางในทิศทางตามเข็มนาฬิกาในซีกโลกเหนือ และในทิศทางทวนเข็มนาฬิกาในซีกโลกใต้ แต่อาจมีเมฆมากกับมีฝนได้ตามขอบของบริเวณความกดอากาศสูง หรือแอนติไซโคลนที่อยู่ใกล้กับแนวปะทะอากาศ

                                                      ขอบคุณภาพจาก www.gotoknow.org

     ความกดอากาศต่ำ (Low Pressure Area) คือ บริเวณที่มีความกดอากาศต่ำกว่าบริเวณใกล้เคียงที่อยู่รอบๆ บริเวณความกดอากาศต่ำนี้จะมีกระแสลมพัดเข้าหาศูนย์กลางในทิศทางทวนเข็มนาฬิกาในซีกโลกเหนือ และในทิศทางตามเข็มนาฬิกาในซีกโลกใต้ การเคลื่อนไหวของอากาศรอบศูนย์กลางบริเวณความกดอากาศต่ำเช่นนี้ เรียกว่า Cyclonic Circulation ตามปกติในบริเวณความกดอากาศต่ำจะมีเมฆมากและมีฝนตกด้วย ถ้าอยู่ในทะเลหากมีความกดอากาศต่ำมากๆจะเป็นพายุดีเปรสชั่น - พายุโซนร้อน - พายุไต้ฝุ่น ต่อไป

                                                      ขอบคุณภาพจาก www.gotoknow.org

     ในแผนที่อากาศของกรมอุตุนิยมวิทยา จะแสดงบริเวณความกดอากาศสูง-ต่ำ ด้วยสัญลักษณ์ H (ความกดอากาศสูง) และ L (ความกดอากาศต่่ำ)

                                                                   ขอบคุณภาพจาก กรมอุตุนิยมวิทยา
   
     เส้นยาวๆที่เห็นในแผนที่อากาศนี้คือ เส้นไอโซบาร์ เป็นเส้นที่ลากผ่านจุดที่มีความกดอากาศเท่ากัน หากเส้นไอโซบาร์อยู่ชิดกัน แสดงว่า ความกดอากาศเหนือบริเวณนั้นมีความแตกต่างกันมาก หรือมีแรงเกรเดียนมาก จึงมี ลมพัดแรง แต่ถ้าเส้นไอโซบาร์อยู่ห่างกันแสดงว่า ความกดอากาศเหนือบริเวณนั้นมีความแตกต่างกันเพียงเล็กน้อย  หรือมีแรงเกรเดียนน้อย  แสดงว่ามี ลมพัดอ่อน 

     แนวราบ อากาศจะเคลื่อนตัวจากหย่อมความกดอากาศสูง (H) ไปยังหย่อมความกดอากาศต่ำ (L) ทำให้เกิดการกระจายและหมุนเวียนอากาศไปยังตำแหน่งต่างๆ บนผิวโลก เราเรียกอากาศซึ่งเคลื่อนตัวในแนวราบว่า “ลม” (Wind)

   

ฝนหลังเลิกงาน

   เป็นฝนที่เกิดจากการพาความร้อน (Convective Rain) เนื่องจากในเวลากลางวันพื้นดินได้รับความร้อนจากดวงอาทิตย์ ทำให้อากาศผิวพื้นร้อน(มีความชื้น) อากาศขยายตัว ความกดอากาศจึงต่ำ ทำให้ลอยตัวขึ้นไปยังด้านบน เมื่ออากาศร้อนลอยตัวขึ้นไปจะเจอกับอากาศเย็น และหากอากาศเย็นลงจนถึงจุดน้ำค้าง หรือ Dew Point จะทำให้ไอน้ำกลายเป็นหยดน้ำเล็กๆ เกิดเป็นเมฆ และเมื่อหยดน้ำเหล่านี้มีขนาดใหญ่ขึ้น เกินกว่าที่กระแสลมจะพยุงเอาไว้ก็จะตกลงมาเป็นฝน

   รูปแบบฝนที่เกิดจากการพาความร้อน (Convective Rain) 

   ฝนแบบนี้อาจจะตกเป็นแห่งๆได้ทุกวันตลอดหน้าฝน คือ ในช่วงกลางเดือนพฤษภาคมถึงกลางเดือนตุลาคม ซึ่งเป็นช่วงที่อากาศในประเทศไทยมีความชื้นมาก เพราะมีมรสุมตะวันตกเฉียงใต้พัดผ่านมหาสมุทรอินเดียและนำความชื้นเข้ามาด้วย (แต่จริงๆแล้วฝนที่เกิดจากการพาความร้อนไม่จำเป็นต้องตกหลังเลิกงานเสมอไปนะครับ)

ขอบคุณข้อมูลจาก รู้ทัน ฝนฟ้า อากาศ (ดร.บัญชา ธนบุญสมบัติ)

คลื่นกระแสลมตะวันตก

   คลื่นกระแสลมตะวันตกเกิดที่ระดับบนคือ 5.5 กม. ถึง 12 กม. มีรูปร่างคล้ายคลื่น ลมนี้จะไม่สัมผัสร่างกายของคน แต่คลื่นกระแสลมตะวันตกจะเหนี่ยวนำหรือดึงดูดให้อากาศผิวพื้นลอยตัวขึ้นไปด้านบน และเนื่องจากโลกหมุนทำให้เกิดแรงโคริออลิส ลมจึงหมุนทวนเข็มนาฬิกาทำให้เกิดการก่อตัวของเมฆในแนวตั้ง ทำให้เกิดเมฆฝนฟ้าคะนอง หรือ เมฆคิวมูโลนิมบัส แต่เมฆหรือฝนจะเกิดขึ้นหรือไม่ขึ้นอยู่กับอากาศผิวพื้นถ้ามีความชื้นเพียงพอ ก็จะทำให้เกิดเมฆและฝน โดยเฉพาะฝนฟ้าคะนองในบางพื้นที่ 

   ฝนฟ้าคะนองที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่จะเกิดบริเวณด้านหน้าของคลื่น แต่เมื่อคลื่นกระแสลมตะวันตกเคลื่อนผ่านไปอากาศด้านหลังคลื่นจะมีลักษณะจมตัว ทำให้อุณหภูมิจะลดลง และท้องฟ้าปลอดโปร่ง

ขอบคุณความรู้จาก

ดร.วัฒนา กันบัว ผอ.ศูนย์อุตุนิยมวิทยาทะเล

ประวิทย์ แจ่มปัญญา ผอ.สำนักพยากรณ์อากาศ

น้ำค้างแข็ง และ แม่คะนิ้ง(เหมยขาบ)

น้ำค้างแข็ง

   เกิดจากไอน้ำใกล้พื้นดินเจอกับอากาศเย็น แต่เพราะอากาศเย็นไม่พอไอน้ำจึงกลั่นตัวเป็นหยดน้ำเกาะบนใบไม้ ใบหญ้า และเมื่ออุณหภูมิลดลง(เรื่อยๆ) ต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง หรือ ต่ำกว่า 0 องศาเซลเซียส ทำให้หยดน้ำจับตัวเป็นก้อนน้ำแข็งบนใบไม้ อุณหภูมิที่ลดลงต่ำกว่า 0 องศาเซลเซียส อาจเกิดจากลมที่พัดเอาอากาศหนาวเย็นเข้ามา

แม่คะนิ้ง(ภาษาอีสาน) หรือ เหมยขาบ(ภาษาเหนือ)  

   เกิดจากไอน้ำในอากาศใกล้พื้นดิน เช่น ไอน้ำจากใบไม้ ต้นไม้ เจอกับอากาศเย็นจัด ทำให้ไอน้ำ(ของเหลว) เปลี่ยนเป็น เกร็ดน้ำแข็ง(ของแข็ง) บนผิวของวัตถุต่างๆโดยตรงเนื่องจากอากาศหนาวเย็นจัด โดยไม่กลั่นตัวเป็นหยดน้ำ มีลักษณะเป็นผลึกน้ำแข็งที่มีลักษณะเป็นเกล็ด เข็ม หรือ พัด

                                                                           **ขอบคุณภาพจากผู้จัดการออนไลน์


ความแตกต่างของ น้ำค้างแข็ง และ แม่คะนิ้ง

                                                                     **ขอบคุณภาพจาก ชมรมคนรักมวลเมฆ (อ.บัญชา)